Amerika’da Demokrasi I

Tocqueville’in başyapıtı Amerika’da Demokrasi’nin yerine konulabilecek pek az eser vardır. Bu büyük ya¬zar modern dünyanın çocukluk yıllarını yetkin bir gözlem gücü ve benzersiz bir üslupla anlatır. Siyaset biliminin bu opus magnum’unda her adımda gerçek¬liğin izi sürülür; hak, hukuk, adalet ve özgürlüklere dair çarpıcı tespitlerle, Avrupa ile Amerika arasında önemli karşılaştırmalar yapılır. Amerika’dan hareketle esasen Avrupa demokrasisi tartışılır. Henüz 1830’ların dünyasında Tocqueville demokrasinin kaçınılmaz bir biçimde dünyayı fethedeceğini ilân eder ve bunu özgürlükler için biricik imkân olarak sunar.
Tocqueville, Birleşik Devletler tarihi hakkındaki derin bilgisiyle, Amerika’nın siyasi, toplumsal, kültürel ve hukuki oluşumuna dair belki de en etkileyici ve isabetli analizi yapan kişi olmuştur. Burada iki temel ilkeye işaret eder: halk egemenliği ve fırsat eşitliği. Halk bu ilkelere dayanarak toplumsal, siyasal ve ekonomik ya¬şamda en küçük birimlerden başlayarak aktif biçimde örgütlenir ve tüm süreçleri sıkı biçimde denetler. Ame¬rikalılar demokratik katılım sayesinde kendi kader¬lerinin hem öznesi hem nesnesidir. Birey çıkarlarının peşinden gider; ama bunun öteki bireylerin ve toplu¬mun çıkarlarıyla bağıntılı olduğunu bilir, bu yüzden her ikisiyle işbirliği yapar. Bir noktadan sonra, köle¬liğin dahi bu çıkarlarla çeliştiğini fark eder ve çözümü köleliği kaldırmakta bulur. Tocqueville demokrasinin erdemlerinden söz ederken, onun içsel çelişkilerini ve tehlikelerini de açığa vurur. Demokratik çoğunluğun nasıl zorbalığa dönüşebileceğini anlatır, kritik ikaz¬larda bulunur.
Tocqueville’in öngörüleri onun gerçekçiliğinin bir tezahürüdür. Raymond Aron’un ünlü tespitiyle, yaşa¬dığımız dünya Marx’ın kehânetlerinden çok Tocqueville’in görüşlerini haklı çıkarmıştır.