Osmanlı Anayasasaına Dair

Osmanlı Devleti’ nin tek anayasası olan Kanun-ı Esasî üzerinde 1909 (1325) yılında gerçekleştirilen kapsamlı değişikliklerde etkin rol oynayan bir hukukçu, döneminin çeşitli dergilerinde neşrettiği ilmî makalelerle genç bir İslâm âlimi ve düşünür olarak öne çıkan, II. Meşrutiyet döneminde milletvekili ve bakan olan ve Cumhuriyet döneminde çekildiği inziva yılları boyunca Hak Dini Kur’an Dili isimli tefsirini kaleme alan Elmalılı M. Hamdi Yazır (1878-1942), XX. yüzyılın ilk yarısında farklı sahalardaki faaliyetleriyle etkili olmuş çok yönlü bir şahsiyettir.

 Osmanlı Anayasasına Dair, onun hem 1909 yılındaki Kanun-ı Esâsî tadilatının gerekçelerini ortaya koymak amacıyla kaleme aldığı raporunu hem de Şer’î Mahkemeler Kanunu’nun gerekçelerini ortaya koyduğu mazbatayı içermektedir. Bu iki metin fıkıh tarihi kadar, Türk anayasa düşüncesinin gelişimi açısından da büyük önem taşımaktadır.

 Hakkında akademik çalışma bulunmayan, hatta Elmalılı Hamdi Yazır’a ait olduğu dahi pek bilinmeyen bu iki metnin fıkhî, hukukî ve siyasî tarihimiz açısından öneminin anlaşılmasına katkı sağlayacak konuyla ilgili ek metinler ve Elmalılı’nın fıkıh ve siyaset düşüncesine dair geniş bir tahlil de okuyucunun bu iki raporu doğru bir bağlama yerleştirmesini mümkün kılmak üzere kitaba eklenmiştir.

 İslâm Medeniyeti Araştırmaları Dizisi, İslâm medeniyetini tarihî sürekliliği içinde bir bütün olarak incelemektedir. Kültür havzaları arasında fark gözetmeden İslâm tarihinin tüm dönemlerini kuşatmayı amaçlayan bu dizi, hem Müslümanların kendi dünyalarını tartışmak için ihdas ettiği problem alanlarına hem de İslâm medeniyetinin diğer medeniyetlerle mukayesesi sonucunda ortaya çıkan sorulara ve bakış açılarına yer vermektedir. İslâm medeniyetini idrakin anahtarı olan İslâm ilimlerine ait meseleleri Müslümanların entelektüel gündeminin esaslı unsurları olarak yeniden kazanmayı hedefleyen dizi, aynı zamanda modernleşme sürecinde İslâm’a dair gerek Batı’da gerek İslâm dünyasında inşa edilen tasavvur ve bilgiyi tartışan çalışmalardan oluşmaktadır.

Editörler:  Eyyüp Said Kaya (İstanbul Şehir Üniversitesi)

Hızır Murat Köse (İstanbul Şehir Üniversitesi)

 Alt-diziler

Siyaseti Yeniden Düşünmek

Editör: Özgür Kavak (İstanbul Şehir Üniversitesi)

- Adl’e Boyun Eğmek, Bedreddin İbn Cemâa

- Sûfî Diliyle Siyaset, Necmeddîn­i­Dâye, Kâsım b. Mahmûd Karahisârî

- Siyasî Nasihatnâme, der. ve inceleme Özgür­ Kavak

- Bilge Yöneticinin Elkitabı -Edebü’l-vezîr-, Ebü’l­-Hasan el­-Mâverdî

- Saray Âdâbı -Kitâbü’t-Tâc fî ahlâki’l-mülûk-, Ebû Osman el­-Câhız

- Fıkıh ve Siyaset: Osmanlılarda Siyâset-i Şer’iyye, Asım Cüneyd Köksal

- Ortaçağ İslâm’ında Mesihçi İnançlar ve İmparatorluk Siyaseti Dokuzuncu Yüzyılın Başlarında Abbâsî Hilafeti, Hayrettin Yücesoy

- İslam Hükümdarları İçin Siyaset Rehberi, Ali b. Muhammed el-Gazzâlî

- Siyaset Âdâbı, İbnü’t-Tıktakâ

- Abbâsîler Döneminde Vezirlik (295-530/908-1136), Halil İbrahim Hançabay

 Bilgi ve Toplum

Editör: Halit Özkan (İstanbul Şehir Üniversitesi)

- Ortaçağ’da Yüksek Öğretim, George Makdisi

- İslam Dünyasında Kitabın Tarihi, Johannes Pedersen

- Hukuk, Toplum ve Kültür: Kuzey Afrika (1300-1500), David S. Powers

- Memlüklerin Son Asrında Hadis: Kahire (1392-1517), Halit Özkan

- Ortaçağ’da Bilgi ve Sosyal Pratik: Şam (1190-1350), Michael Chamberlain

- Ortaçağ Kahire’sinde Bilginin İntikali: İslami Eğitimin Sosyal Tarihi, Jonathan P. Berkey

- Zengî ve Eyyûbî Dımaşk’ında Ulema ve Medrese (1154-1260), Harun Yılmaz

- Arapça Elyazmaları İçin Rehber, Adam Gacek

 İslâm Medeniyetinin Teşekkül Dönemi

Editör: Ali Hakan Çavuşoğlu (TDV İslâm Araştırmaları Merkezi)

- Sünnî Düşüncenin Teşekkülü: Din-Yorum-Dindarlık, Christopher Melchert

- Şîa ve Hadis: Başlangıcından Ku¨tu¨b-i Erbaa’ya Hadis Rivayeti ve İsnad, Bekir Kuzudişli

 Modernleşme Öncesi Tecdid Hareketleri

Editör: Eyyüp Said Kaya (İstanbul Şehir Üniversitesi)

- Batı Gözüyle Tecdid: İslâm Dünyasında Tecdid Hareketleri 1700-1850, ed. Nail Okuyucu

 Modernleşme Sürecinde İslâmî İlimler ve İslâm Düşüncesi

Editör: Tuncay Başoğlu (TDV İslâm Araştırmaları Merkezi)

- Modern İslâm Hukuk Düşüncesi: Reşid Rıza Örneği, Özgür Kavak

- Meşrutiyetten Cumhuriyete, Makaleler, Elmalılı M. Hamdi Yazır

- Felsefe Makaleleri, Babanzâde Ahmed Naim

- Çağdaş İslami Akımlar, Mehmet Ali Büyükkara

- Felsefe Dersleri, Babanzâde Ahmed Naim

- Osmanlı Anayasasına Dair, Elmalılı M. Hamdi Yazır