Osmanlı Zanaatkarları

Değerli tarihçi Suraiya Faroqhi bu kitaptaki kendi deyimiyle “sıradışı” çalışmasında, Osmanlı İmparatorluğu çerçevesinde sultanları, paşaları, ulemayı ya da tacirleri değil, Osmanlı tarihinin ihmal edilmiş bir zümresini, zanaatkârları anlatıyor. Demirciler, çiniciler, ipek ve halı dokumacıları, fesçiler, camcılar, hatta berberler, imparatorluğun hem toplumsal hem de ekonomik kalbinde yer alıyorlardı. Çalışma, zanaatları ve zanaatkârları 16. yüzyılın başından 20. yüzyılın başına kadar izlerken tarih, siyaset ve kültüre odaklanıyor. Titiz bir çözümlemeyi Osmanlı zanaatkârlarının bazen hiç görmediğimiz güzelim eserlerinin anlatımıyla birleştiren kitapta üretim yöntemleri, lonca teşkilatı ve Osmanlı ekonomisinin yapısı mercek altına yatırılıyor. Faroqhi bu çalışmasında loncaların Osmanlı dünyasının ekonomisinde, kültüründe ve toplumunda ne kadar eşsiz bir rol oynadığını gözler önüne sererken Müslüman, Hıristiyan ve Yahudi gruplarının yanı sıra kadıların, yöneticilerin ve tacirlerin etkilerini inceliyor. Bir yandan Osmanlı İmparatorluğu ile Batı dünyasının ekonomik sistemlerini karşılaştırıyor. Özellikle İstanbul ve Kahire’nin lonca teşkilatlarındaki kethüdalar, yiğitbaşılar, nakibler, halifeler ve kalfalar kâh Kâğıthane’deki eğlenceleriyle (teferrüc), kâh kadı sicillerine yansıyan anlaşmazlıklarıyla ete kemiğe bürünüyorlar. Osmanlı zanaatkârlarının elinden çıkan Kastamonu’nun bakır kapları, Ankara’nın sofları, Bursa’nın ipek kumaşları, Şam’ın dârâyâsı, İznik’in çinileri Batı’da el üstünde tutuluyor.