Sanatın İktidarı : 1917 Devrimi Avangard Sanat ve Müzecilik

Tarihte sanatın sanatı yönettiği yegâne dönem, 1917 Devrimi’nden
sonraki birkaç yıl. Bu birkaç yılda Rus İmparatorluğu’nun bütün sanat
mirası, Avrupa’nın en zengin müzeleri ve koleksiyonları, akademiler,
tiyatrolar, kurumlar avangard sanatçıların eline geçti. Ama onlar
sanata karşıydılar; sanatı parçalamak, müzeleri yakıp yıkmak,
akademileri kapatmak istiyorlardı. Peki, sanatın iktidarını ele alınca
ne yaptılar? Sanatı nasıl yönettiler? Devrimle ve komünizmle nasıl
bağlandılar?
En önce, sanatı, sanatın varlığıyla ilgili bir sorgulamaya dönüştürdüler.
Bir bilgi ve iktidar siyasetine çevirdiler. Hayatla bütünleştirerek,
sanat icrasını devrimci bir eylem gibi yaşadılar. Formun ve nesnenin
“sıfır noktası”nı keşfederek sanatı tamamıyla kavramsallaştırdılar;
soyutu icat ettiler. Müzeleri herkese açık atölyeler, forumlar,
laboratuvarlar olarak örgütlediler. Bütün kenti bir enstalasyona,
tiyatro sahnesine çevirerek, sanatın hayatını karnavallaştırdılar. Sanat
enternasyonallerini başlattılar...
Sanatın kısacık iktidar dönemindeki deneyimleri, avangardın bir
kehaneti sayılmalıdır. 20. yüzyıl sanatında eleştirel, çatışmacı ne varsa,
işaretleri Rus avangardına çıkar. Bu sadece sanat için değil, mimarlık,
tasarım, tiyatro, sinema için de doğrudur. Estetik için de geçerlidir.
“Devrim sanatı”, yalnızca sanatın ontolojisi ve praksisiyle ilgili değil,
sanatın yönetimiyle, eğitimiyle, müzecilikle, küratörlükle ilgili olarak
da hâlâ sonsuz bir ufuk serer önümüze.
Kapak: Vladimir Tatlin, Üçüncü Enternasyonal Anıtı, 1919.