Tarihe Emretmek : Kemalist Türkiye, Faşist İtalya, Sosyalist Rusya

“Mussolini kitlelere gitti, onlara meftundu. Stalin kitlelerin kendisine
getirilmesini sağladı, fakat onlarla arasına mesafe koydu. Atatürk
kitleleri aramadı, onlara ihtiyacı yoktu.”
Kemalizmin faşist İtalya’dan ve Bolşevik Rusya’dan ilham aldığı, genel
olarak bu rejimler arasında benzerlikler olduğu fikri hep ilgi çekmiştir.
Üç dönem tarihini de özgün dillerde birincil kaynaklardan inceleyen
tarihçi Stefan Plaggenborg, yüzeydeki benzerliklerin derinine iniyor.
Zengin bir bilgi donanımına dayanarak, benzerliklerin yanında, önemli
farkları da gösteriyor.
Türkiye’de Kemalizm, İtalya’da faşizm ve Rusya’da Stalinist sosyalizm
iktidara nasıl geldiler, oraya nasıl yerleştiler? Nasıl bir devlet
ve toplum tasarımına sahiptiler? Uyguladıkları baskı rejimlerini
otoriterlik-totaliterlik yelpazesinde nereye oturtabiliriz; üç baskı
rejiminin şiddet dereceleri arasındaki farklar bize ne gösterir? Üç lider
kültünü ve Stalin, Mussolini, Atatürk’ün başlarına kondurulan hâleleri
mukayese ettiğimizde neler görürüz? Üç rejim, dinle olan meselelerini
nasıl halletmiş, hangi din politikalarını izlemiştir? Son olarak,
diktatörlükten çıkış tecrübelerini nasıl geçirmişler, nereye varmış,
nasıl bir miras bırakmışlardır?
Olağanüstü titiz, yerleşik kabullere mesafeli, duygusallıktan uzak ama
aynı zamanda tutkulu bir merakla ve edebî zevkle yazılmış bir kitap.
Karşılaştırmalı tarihçiliğin imkânlarını ve öğreticiliğini mükemmel bir
şekilde gösteriyor. Odaklandığı konunun yanı sıra tümüyle 20. yüzyıl
tarihine ışık tutuyor.